پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر پزشکیان- رئیس جمهور صبح امروز جمعه، به مناسبت روز کتاب و کتابخوانی با همراهی دکتر محسن حاجی‌میرزایی رئیس دفتر رئیس جمهور و دکتر سید عباس صالح شریعتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به دیدار استاد محمدعلی موحد، یکی از نامداران عرصه شعر و ادب و مورخ و پژوهشگر تاریخ ایران رفت.
گزارش تصویری این دیدار را اینجا ببینید
استاد موحد در این دیدار در سخنان کوتاهی با قدردانی از دکتر پزشکیان که در شرایطی سخت مسئولیت ریاست جمهوری را قبول کرده است، گفت: بنده همیشه دلم با دکتر پزشکیان است، انسان رایحه صداقت را از ایشان استشمام می‌کند. مهم است که انسان با اخلاق و با خلایق رو راست باشد.
وی برای رئیس جمهور در انجام مسئولیت‌های خطیر این منصب آرزوی موفقیت کرد و اظهار داشت: بنده سختی و حساسیت‌های موقعیت شما را می‌فهمم و از خدا برای شما در خدمت به مردم شریف ایران یاری طلب می‌کنم.
رئیس جمهور نیز در این دیدار با تشکر از وقتی که استاد موحد برای این ملاقات اختصاص داد و ابراز خرسندی از دیدار با ایشان تصریح کرد: امیدوارم خدا ما را یاری کند تا در این مسیر سخت شرمنده مردم نشویم.
دکتر پزشکیان با اشاره به پژوهش‌ها و تالیفات دکتر موحد درباره نهج‌البلاغه، خاطرنشان کرد: خطبه 216 حضرت علی (ع) معرکه است، در آن خلاصه راه باریک آزادی تشریح شده و البته خود آن خطبه عمیق‌تر هم هست. اساسا وقتی به نهج‌البلاغه نگاه می‌کنیم هر عبارت آن خود به اندازه یک کتاب ارزشمند است.
استاد موحد در این دیدار همچنین شرحی از نگارش کتاب «هیاهو بر سر هیچ» یا «مبالغه مستعار» که درباره ادعای مالکیت امارات بر جزایر سه‌گانه ایرانی نوشته شده ارائه کرد.
کتاب «هیاهو بر سر هیچ» یا «مبالغه مستعار» یک پژوهش مستند است که در آن «محمدعلی موحد»، مدارکی که شیوخ عرب با استناد بر آن ادعای مالکیت بر جزایر ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ را دارند، مورد تحقیق و بررسی قرار داده است. استاد موحد، تلاش نموده تا کتاب «هیاهو بر سر هیچ» را به دور از هرگونه رفتار متعصبانه و دارای جهت‌گیری به نگارش در بیاورد تا از مجرای مستندات و پژوهشی متقن، زمینه صلح‌جویی و رفع سوءتفاهمات میان طرفین دعوی را فراهم سازد.
«هیاهو بر سر هیچ» به جهت اهمیت اسناد مطرح شده و زمینه‌ای که سال‌ها مورد جنجال بوده مورد توجه نهادهای پژوهشی خارج از کشور نیز قرار گرفته و تا کنون به چندین زبان از جمله ترکی استانبولی و فرانسوی برگردانده شده است.
از جمله مواردی که در این کتاب مورد تحقیق و تفحص قرار گرفته، موقعیت طبیعی جزایر سه‌گانه، ارتباط افغانستان با مسائل خلیج فارس، حضور و نفوذ بریتانیا در خلیج فارس و معاهدات صورت گرفته میان ایران و انگلستان در این زمینه می‌باشد. علاوه بر این اسنادی از اداره محرمانه حکومت هندوستان در این کتاب بررسی شده که اولین مراحل بروز اختلافات بر سر مالکیت جزایر، بازخوردهای آن در دوره قاجار و ادامه اختلافات در زمان رضاشاه را نشان می‌دهد. پس از این ارزیابی مفصلی از مدارک و دلایل طرفین صورت گرفته که نامه‌نگاری‌ها و ارزیابی این نامه‌ها را نیز شامل می‌شود. در پایان نیز ضمائمی از اسناد و مدارک و نامه‌های ارائه شده، به همراه نقشه خلیج فارس و موقعیت جزایر مطرح شده در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.
در بخشی از این کتاب که استاد موحد نیز به آن اشاره کرد آمده است: در سی و چند سال پیش دولتی به نام امارات متحده عربی وجود نداشت. شیخ‌نشین‌های ساحل جنوب خلیج فارس در زیر علم انگلستان بودند، یعنی این بریتانیا بود که به نام شیوخ رأس الخیمه و شارجه، تنب و ابوموسی را در تصرف داشت و ایران که این جزایر را جزئی از خاک خود می‌دانست، ناگزیر بود که در لندن و با مسئولین وزارت امور خارجه بریتانیا مذاکره کند. طرف مذاکره متصرفی بود که به دستاویز حفظ حقوق محجورین تحت حمایت خود سرسختی می‌کرد و با تکیه بر «استاتسکو» خواهان ادامه تصرفات خود بود و از طرف مقابل مطالبه حجت و سند می‌کرد که بگوید چرا و به چه دلیل این جزایر را از آن خود می‌داند، ولی خود را از ارائه سند و حجت بی‌نیاز می‌دید.
محمدعلی موحد عرفان‌پژوه، تاریخ‌نگار و حقوق‌دان و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در سال 1302 در شهر تبریز دیده به جهان گشود. او تحصیل را در مدارس تدین و اتحاد نو تبریز آغاز کرد و در سال 1319، پس از اخذ دیپلم متوسطه در رشته ادبی، به تهران آمد. اما به‌واسطه فوت پدر (در سال 1317) به تبریز بازگشت و سرپرستی خانواده را برعهده گرفت و به مدت ده سال در تبریز و تهران اقامت گزید.
در سال 1319 موفق به اخذ دیپلم ادبی شد و در سال 1329 به شرکت ملی آبادان رفت و پس از خلع ید از انگلستان در سال 1332 سردبیری روزنامه شرکت نفت را عهده دار شد و در همین سال به تهران انتقال یافت.
دکتر موحد تحصیلات خود را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ادامه داد و در سال 1338 موفق به اخذ مدرک دکتراي حقوق خصوصی از این دانشگاه شد.
وی سپس برای ادامه تحصیل و مطالعه زیر نظر پروفسور «جنینگز» به کمبریج عزیمت واز دانش پروفسور «شوارتزبرگ» در لندن بهره فراوان برد.
او در دوران تحصیل در انگلستان با ایرانشناسانی چون آربری، مینورسکی و لاکهارت همنشینی علمی داشت و تحقیقات خود را بر نسخه‌های خطی موجود در موزه بریتانیا ادامه داد. او همچنين نسخه «سلوک الملوک» تالیف فضل‌الله روزبهان خنجی متخلص به امین را تصحیح نمود.
موحد پس از بازگشت به ایران علاوه بر فعالیت به عنوان وکیل پایه یک دادگستری از آغاز تاسیس شرکت ملی نفت ایران در کادر حقوقی شرکت نفت وارد و تا بالاترین درجات تحت عناوین مشاورعالی، رئیس هیئت مدیره، مشاور ارشد و عضو اصلی هیئت مدیره، انجام وظیفه کرد.
وی در ابتدای تاسیس اوپک به مدت 6 ماه معاونت اجرائی این سازمان را در ژنو عهده‌دار بود.
دکتر موحد تالیفات و ترجمه‌های بسیاری را به دنیای ادب و معرفت تقدیم کرد که بزرگترین آن چاپ انتقادی مقالات شمس تبریزی است. او کتاب «خواب آشفته نفت» را که در برگیرنده تاریخ معاصر ایران در دوره دکتر محمد مصدق و ماجرای ملي شدن نفت می باشد، به بازار نشر ایران عرضه کرده که تا کنون سه مجلد از آن منتشر شده و جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی در حوزه تاریخ را به خود اختصاص داده است.
برخی از آثار برجسته دکتر محمدعلی موحد عبارتند از؛
شرح فصوص الحکم ابن عربی
سفرنامه ابن بطوطه انتشارات علمی فرهنگی 1361
خزران از آثار آرتور کستلر انتشارات علمی فرهنگی 1361
تصحیح سلوک الملوک از فضل‌الله روزبهانی انتشارات خوارزمی 1362
مقالات شمس تبریزی (تصحیح و تعلیق) تهران – انتشارات خوارزمی (برنده جایزه کتاب سال 1369)
گفته‌ها و ناگفته‌ها، تحلیلی از گزارش عملیات پنهانی سیا در کودتای 28 مرداد 1332
تعلیقی بر کتاب «خواب آشفته نفت» (تالیف) تهران نشر کارنامه برگزیده کتای سال 1379
مالیات سرانه و تاثیر آن در گرایش به اسلام از دانیل دنت (ترجمه) تهران – انتشارات خوارزمی و ده‌ها تالیف و ترجمه ارزشمند دیگر.
