دیروز (۱۶ فروردین ۱۴۰۴) همه دستگاه‌های دولتی و خصوصی رسماً کار در سال جدید را آغاز کردند. رسم معمول دید و بازدید در اداره‌های دولتی با خبری منحصربه‌فرد همراه شد؛ مسعود پزشکیان شهرام دبیری را برکنار کرد. این خبر واکنش‌های مردم در شبکه‌های اجتماعی و کارشناسان را برانگیخت.
به گزارش تحریریه پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان، خبر کوتاه بود و پر حاشیه؛ از ساعت رسمی انتشار خبر (۹:۲۹) تا پیش از ظهر «حدود ۲۵۰۰ توئیت» با هشتگ‌های #شهرام_دبیری، #برکناری و #پزشکیان منتشر شد. «عدالت»، «پزشکیان»، «اقتصاد» و «قطب جنوب» نیز در شبکه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد. ۶۵ درصد توئیت‌های منتشرشده واکنشی «مثبت» و ۲۰ درصد واکنشی «منفی» به حکم برکناری دبیری از معاونت پارلمانی ریاست‌جمهوری داشتند. ۱۵ درصد کاربران نیز صرفاً خبر را بازنشر کردند.
برخی از خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری پیشینه خبر را منتشر و درباره تکذیب خبر از سوی روابط عمومی معاونت پارلمانی ریاست‌جمهوری نیز تذکر دادند و یادآور شدند با وجود رابطه دوستانه و شخصی بین رئیس‌جمهور و دبیری این اقدام دکتر پزشکیان برای نخستین بار انجام شده است و در دولت‌های پیشین چنین مسائلی به شکل برکناری و عزل به چشم نخورده است.
عزل سریع معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در نوع خود یکی از بی‌سابقه‌ترین اقدامات است
آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات ایران در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان در این باره گفت: «پس از شایعه سفر معاون پارلمانی رئیس‌جمهور به قطب جنوب و اخبار ضد و نقیضی که از این سفر منتشر شد، هم انتظار شفافیت بیشتر از طرف افکار عمومی وجود داشت و هم برخورد قاطع دکتر پزشکیان. به خصوص که رئیس‌جمهور خود را از پیروان علی (ع) می‌داند و این اتفاق یعنی سفر معاون پارلمانی به قطب جنوب و تکذیبیه کذبی که منتشر شد، در افکار عمومی این انتظار را به وجود آورد که یا خود ایشان استعفا دهد و یا اینکه از طرف رئیس‌جمهور برخورد جدی با او شود.»
او به صراحت تأکید کرد: «عزل سریع معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در نوع خود یکی از بی‌سابقه‌ترین اقداماتی است که پس از تخطی این مقام منصوب صورت گرفته است. با اینکه همه می‌دانیم دکتر پزشکیان با آن فرد سابقه دوستی دیرینه داشته است، اما این سفر آن هم در این شرایط اقتصادی پرفشاری که بر مردم کشورمان تحمیل شده است و دروغ پس از آن، جای هیچ تردیدی را باقی نگذاشت که رئیس‌جمهور تصمیم قاطع و به‌موقع بگیرد.»
منصوری با اشاره به آموزه‌های این اقدام دکتر پزشکیان اظهار کرد: «این عزل باید برای دیگر مدیران منصوب دولت و دیگر کارگزاران نظام درس‌آموزی لازم را داشته باشد. دکتر پزشکیان هم باید تعارفات را کنار گذاشته و چنانچه مدیران زیرمجموعه ایشان فاقد کارآمدی لازم و بی‌توجه به سرمایه اجتماعی دولت هستند، بلادرنگ عذر آنها را بخواهد. خوشبختانه در این مملکت قحط الرجال نداریم.»
دولت فرصت زیادی ندارد که بخواهد با سعی و خطا عمل کند
دکتر غلامرضا ظریفیان، استاد بازنشسته دانشگاه تهران و نویسنده کتاب «دین و دولت در اسلام» نیز درباره خبر عزل دبیری و پیامدهای آن گفت: «علی‌رغم تلاش رقبا، آنچه به انتخاب پزشکیان در انتخابات انجامید عدالت‌طلبی او و صداقتی بود که جامعه در او احساس می‌کرد. یعنی مردم درباره پزشکیان می‌گفتند اگر از نهج‌البلاغه صحبت می‌کند، اگر معتقد به برابری انسان‌هاست، پس می‌خواهد تلاش کند که جامعه را نیز از تبعیض دور کند. دیگران هم از زوایایی در این باره صحبت کرده بودند ولی به هر حال احساس صداقت و یک‌رنگی نسبت به او در جامعه شکل گرفت.»
او در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان افزود: «پس از انتخابات نیز تأیید صلاحیت‌ها مشکلاتی در پی داشت؛ دست ایشان بسته بود و نمی‌توانست کابینه متناسب با کشور تدارک ببیند. انتخاب برخی از همکاران، که در واقع افراد خوبی هم هستند، با توجه به پیچیدگی‌های مجلس و مرزبندی‌های بخشی از جریانات تندرو به خصوص جبهه پایداری با دشواری انجام شد. مشکلات انباشت شده بود و دولت او در این شرایط سخت با مشکلات معیشتی روبه‌رو است و لازم است کابینه‌ای بر سر کار باشد که از این وضعیت درک درستی داشته باشد و بتواند گام‌هایی را برای کاهش رنج مردم و کاهش فاصله طبقاتی بردارد.»
ظریفیان با بیان اینکه با وجود اینکه سفر امری خصوصی و شخصی است اما وقتی جامعه مطلع می‌شود که یکی از اعضای کابینه در ایام تعطیلات نوروز با هزینه‌های سنگین به سفر می‌رود دیده شده و قضاوت می‌شود تأکید کرد: «پیام دبیری اولاً ابهام را بیشتر کرد که آیا آنجا بوده یا نبوده و دوماً نوع برخورد او هم با مسئله می‌توانست به شکل دیگری باشد. به هر حال، دکتر پزشکیان از نظر افکار عمومی به نظر کار بسیار درستی را انجام داده است اما این پرسش همچنان به قوت خود باقی است که کاش علی‌رغم صلاحیت‌هایی که معاون دارد اما شاید از ابتدا بهتر بود که تصمیم برای انتصاب او صورت نمی‌گرفت چون بین این انتصاب و آن مسئولیت خطیر به نظر می‌رسد فاصله جدی وجود دارد و این دولت فرصت زیادی ندارد که بخواهد با سعی و خطا عمل کند زیرا مسائل کشور به شدت انباشته شده است.»
این استاد دانشگاه فرصت دولت را کم و سرمایه اجتماعی آن را خوب ارزیابی کرد و گفت: «این سرمایه می‌تواند آسیب ببیند. به هر حال، دولت باید بتواند گام‌هایی برای کشور به شکل جدی‌تری بردارد. بنابراین، اصل قضیه به نظر من کار درستی است که آقای پزشکیان به یک معنی به وعده و عهد خود عمل کرد. او با این کار فاصله بین نظر و عمل را به شکل نمادین کم کرد ولی این اتفاق می‌تواند پیامی باشد که در انتخاب افراد در پست‌های خطیر هم‌سانی را لحاظ کنیم وگرنه هزینه آن را باید پرداخت کنیم.»
او زمان عزل را به‌موقع خواند و تشریح کرد: «فضای تعطیلات کشور مانع از زودتر اقدام کردن برای عزل شد ولی اگر طبیعتاً این کار زودتر انجام می‌گرفت شاید بهتر بود. افکار عمومی انتظار داشت زودتر این کار صورت بگیرد یا حداقل در مورد این پدیده آگاهی بیشتر و شفاف‌تری به مردم برسد. اگر این کار دیرتر صورت می‌گرفت دیگر تأثیری نداشت و الان زمان مناسبی بود.»
مردم انتظار دارند دکتر پزشکیان عمل‌گراتر باشند
کامبیز نوروزی، فعال اجتماعی و حقوقدان، نیز با بیان اینکه عزل آقای دبیری اقدام درستی بود توضیح داد: «رفتارهای ایشان به‌گونه‌ای بود که انگار اصلاً متوجه جایگاه، موقعیت و وظایف خود به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور نبود. عملکرد غیرمسئولانه‌ای داشت و نشان داد شایسته این مقام نیست. البته در میان همکاران رئیس‌جمهور، افراد دیگری هم هستند که شایستگی لازم برای پست‌هایشان را ندارند و در انفعال و بی‌عملی به سر می‌برند.»
او درباره زمان‌بندی عزل گفت: «این عزل می‌توانست زودتر اتفاق بیفتد ولی با توجه به تعطیلات نوروز، تا حدی قابل قبول است که دیروز انجام شد. تعطیلات نوروز طبیعتاً تأثیری روی زمان‌بندی داشت و نمی‌شود گفت زمان خیلی بدی انتخاب شد، اما باز هم می‌توانست سریع‌تر باشد.»
این فعال اجتماعی اظهار کرد: «افکار عمومی چندان اهمیتی به این نوع خبرها نمی‌دهد و مردم انتظارات دیگری از رئیس‌جمهور دارند که برآورده نشده است؛ ایشان در زمان انتخابات وعده‌هایی دادند که نه‌تنها به آنها عمل نکردند بلکه هیچ توضیحی هم درباره آنها ندادند. مسائل اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی و جرائم، موضوعاتی هستند که بیشتر ذهن مردم را مشغول کرده است.»
او با این استدلال خبر عزل آقای دبیری را موضوع مهمی ندانست و گلایه از معاونت پارلمانی را گسترده‌تر ارزیابی و بیان کرد: «اولویت اول رئیس‌جمهور باید اقتصاد کشور باشد؛ نرخ ارز و قیمت سکه و طلا به‌صورت غیرقابل‌کنترل در حال افزایش است ولی هیچ واکنش عملی از آقای پزشکیان یا تیم اقتصادی او ندیده‌ایم. تیم اقتصادی رئیس‌جمهور واقعاً ضعیف است. اولویت دوم، مسائل حقوقی است. رئیس‌جمهور امکانات قانونی زیادی دارد، اما معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری عملاً هیچ تحرکی ندارد و فقط یک اسم باقی مانده است. مسائل زیادی هست که تیم حقوقی باید سامان بدهد، مثلاً نقض قانون اساسی که در کشور دیده می‌شود ولی هیچ حرکتی نیست. مردم انتظار دارند ایشان به این اولویت‌ها توجه کند و عمل‌گراتر باشند.»
اظهار نظرها درباره اقدام دکتر پزشکیان در برکناری دبیری وزنه مثبت سنگین‌تری از سوی کارشناسان و مردم دارد اما آنچه همواره در منشور اخلاقی رئیس‌جمهور ارجح است؛ ساده‌زیستی اصیل به روشی مبتنی بر نهج‌البلاغه است یعنی نه‌تنها در زمان تصدی مسئولیت بلکه همیشه باید نوعی از زیست را برگزید که حتی مؤمن در موضع تهمت قرار نگیرد؛
« وَإِنْ ظَنَّتِ الرَّعِیَّهُ بِکَ حَیْفاً فَأَصْحِرْ لَهُمْ بِعُذْرِکَ، وَاعْدِلْ عَنْکَ ظُنُونَهُمْ بِإِصْحَارِکَ، فَإِنَّ فِی ذَلِکَ رِیَاضَهً مِنْکَ لِنَفْسِکَ، وَ رِفْقاً بِرَعِیَّتِکَ، وَإِعْذَاراً تَبْلُغُ بِهِ حَاجَتَکَ مِنْ تَقْوِیمِهِمْ عَلَى الْحَقِّ؛ اگر رعیت بر تو به ستمگرى گمان برد، عذر خود را به آشکارا با آنان در میان بگذار و با این کار از بدگمانی‌شان بکاه، که چون چنین کنى، خود را به عدالت پرورده‌اى و با رعیت مدارا کرده‌اى. عذرى که مى‌آورى سبب مى‌شود که تو به مقصود خود رسى و آنان نیز به حق راه یابند.»
