سودای کنکور و رتبه برتر شدن، آرزوی تکیه زدن بر صندلی دانشگاه‌های پر آوازه، شنیدن عنوان دکتر و مهندس، آرمان تکرارشوندۀ دوران نوجوانی همۀ ماست. آرزویی که برای بعضی‌ها کم‌تر دشوار می‌نماید و برای آنانی که از حداقلِ امکانات آموزشی بی‌بهره‌اند، رسیدن به چنین دستاوردی را شاید تنها در رؤیاهای شبانۀ خود ببینند.
همت معلمان کشور برای رفع ناعدالتی‌های آموزشی ستودنی است. کسانی که با قدم‌های کوچک و بزرگ تلاش می‌کنند دانش‌آموزان آینده‌ای پر افتخار پیشِ رو داشته باشند. در این میان، دامنۀ برخی فعالیت‌ها گسترده‌تر است و دانش‌آموزان بیشتری را شامل می‌شود. یکی از این تلاش‌ها در قالب «قرارگاه بسط عدالت آموزشی مدرسه ماندگار البرز» است؛ دکتر مسعود پزشکیان نیز در دی ماه سال گذشته در بازدیدی سرزده به آنجا رفت و از فعالیت‌های آنها تقدیر کرد. این قرارگاه یک طرح آموزشی ابتکاری است که دانش‌آموزان پایه‌های تحصیلی متنوعی را از دورترین مناطق کشور نسبت به پایتخت پوشش می‌دهد.
برای آشنایی بیشتر با این تلاش در مسیر رفع نابرابری می‌توانید توضیحات مریم سعدی، از فعالان پویش «جهاد علمی البرز»، را با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان بخوانید و ببینید:
سعدی درباره شکل‌گیری پویش «جهاد علمی البرز» توضیح داد: ایدۀ پویش «جهاد علمی البرز» در زمان کرونا شکل گرفت. تا پیش از کرونا، شکافی بین دستورالعمل‌های آموزش و پرورش و مجوز استفاده از فضای مجازی وجود داشت که به هیچ‌وجه مدارس را مختار نمی‌کرد به سمت استفاده از فضای مجازی بروند. هدف از راه‌اندازی این پویش این بود که هیچ دانش‌آموزی به دلیل مشکلات مالی از دستیابی به دانشگاه‌های برتر باز نماند.
آموزش باکیفیت نباید در یک نقطه متمرکز باشد
او افزود: ما اولین استودیوی پخش آنلاین را با هدف تعلیم دانش‌آموزان مدرسۀ خودمان راه‌اندازی کردیم. چون مدرسۀ البرز به برنامه‌ای بومی و فرآیندی موفق برای رتبه‌ساز کردن دانش‌آموزان دست یافته است، امکان تعمیم آن به سایر مناطق و استفادۀ دانش‌آموزان از تدریس دبیران البرز وجود داشت. این پویش با مشارکت داوطلبانۀ تعداد زیادی از دبیران مدرسۀ ماندگار البرز با جامعۀ آماری دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان فعالیت خود را آغاز کرد. خوشبختانه این ایده به خوبی دیده شد و رشد کرد؛ به‌گونه‌ای که کم‌کم مورد حمایت مراجع بالادستی قرار گرفت و با تصویب کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و حمایت دکتر علیرضا منادی، به‌عنوان طرحی ملی شناخته و از سال ۱۴۰۰ در قالب بخشنامۀ آموزش و پرورش به مناطق هدف فرستاده شد.
سعدی با اشاره به اینکه در مناطق محروم بزرگ شده است، خاطره خود از زمان تحصیلش را بازگو کرد و گفت: زمانی‌که من در مقطع دبیرستان بودم، بعضی از همکلاسی‌هایم با رؤیای اینکه در تهران معلمان و کلاس‌های کنکور بهتری هست، به تهران می‌آمدند و عموماً نتیجه‌ای هم نمی‌گرفتند؛ چون جاذبه‌های پر زرق و برق مرکز ممکن است دانش‌آموز نوجوان شهرستانی را درگیر خود کند و آنها از اهداف مسیر باز بمانند. بنابراین، متمرکز کردن دانش‌آموزان در جایی که محتوای آموزشی باکیفیت و سودمند هست، راه‌حل خوبی نیست. ما باید شرایط آموزش باکیفیت را برای دانش‌آموزان در هر مکانی که هستند و در بستر خانواده فراهم کنیم. یک فعالیت زودبازده شاید راهی است که مدرسۀ البرز با دسترس قرار دادن محتوای آموزشی از طریق استودیوهای پخش آنلاین در پیش گرفته است.
آینده‌سازان ماندگار از رهگذر انتخاب معلم تربیت می‌شوند
مسئول آموزش مدرسۀ ماندگار البرز با بیان اینکه «رشد جوانان یک مملکت هم به لحاظ اجتماعی و هم به لحاظ علمی، متغیر وابسته‌ای است که در دامان معلم شکل می‌گیرد»، از اولویت نبودن آموزش و پرورش انتقاد و تصریح کرد: اگر آموزش و پرورش از اولویت چندم به اولویت اول یا یکی از اولویت‌های برتر تبدیل شود، مقولۀ عدالت آموزشی هم به یک سمت‌وسوی متعالی‌تر می‌رسد.
سعدی با اشاره به سخنان دکتر مسعود پزشکیان دربارۀ مسئلۀ مهاجرت نخبگان تأکید کرد: اگر بخواهیم طیف تربیت‌یافتۀ دانش‌آموزانی را داشته باشیم که برای ایران ماندگار باشند، همه چیز به نوع نگاهی که به انتخاب معلم داریم، بازمی‌گردد. تغییر این نگاه هم به پرورش معلمان نخبه منجر می‌شود و هم زمینۀ بسط عدالت آموزشی را به شکل گسترده در کشور فراهم می‌کند و هم زمینۀ تربیت دانش‌آموزانی خودآگاه را فراهم می‌کند که به تعبیر دکتر پزشکیان به جای انتخاب راه‌حل‌های آسان و مواجهه نشدن با مشکل ایستادگی می‌کنند تا برای کشور خودشان سودمند باشند.
تحول بنیادی در آموزش و پرورش با مدرسه‌سازی ممکن نیست
او در ادامه با اشاره به مشکلات معیشتی معلمان تشریح کرد: معلم ما مستحق این نیست که برای امرار معاش خود در خارج از ساعت‌های درسی، به مشاغلی رو بیاورد که هیچ سنخیتی با موجودیت سرشار از مطالعۀ او ندارد. داشتن شغل ایراد نیست اما برازندۀ معلمی نیست که ما در قانون تعریف کردیم و باید هفته‌ای بیست‌و چهار ساعت تدریس کند و بقیۀ هفته را به مطالعه مشغول باشد. سختی‌های اقتصادی سبب می‌شود در بهترین حالت، کل هفتۀ خود را به غیر از ساعت‌های رسمی مدرسه، در آموزشگاه‌های خصوصی مشغول به تدریس باشند و در بدترین حالت به مشاغلی رو بیاورند که فقط تأمین اقتصادی شوند.
به عقیدۀ مسئول آموزش مدرسۀ ماندگار البرز، کمبود معلم متخصص یکی از معضلات جدی آموزش و پرورش است که علی‌رغم اقدامات فراوان برای کاهش آن، کماکان وجود دارد. او در همین رابطه خاطرنشان کرد: وقتی هنوز مناطقی وجود دارد که یک معلم چند عنوان درسی را تدریس می‌کند و با کمبود نیروی متخصص مواجه هستیم، قطعاً مدرسه‌سازی جوابگوی نیازی که امروزه عدالت آموزشی برشمرده می‌شود، نیست. ما به نگاه‌های کلان‌تری نیاز داریم تا بتوانیم پیش‌بینی کنیم که در سال‌های آینده به سوی تحول بنیادین در نظام پرورش معلم حرکت می‌کنیم.
سعدی در پایان ضمن ارزشمند دانستن عزم دولت چهاردهم در اجرای نهضت مدرسه‌سازی، این حرکت را اقدامی مؤثر در کوتاه‌مدت دانست و بر لزوم تحول نگاه به آموزش و پرورش تأکید کرد و گفت که به تحول بنیادین در زمینۀ بسط عدالت آموزشی منجر می‌شود.
