مدتی است که در بحث تأمین انرژی و به‌ویژه برق در کشور دچار چالش‌های جدی شده‌ایم تا جایی که صدای اعتراض مردم به قطع و وصل‌شدن برق، گاز و در برخی از مناطق آب شنیده می‌شود. برای بررسی علل ناترازی انرژی با دکتر پیام خسروی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه نیرو و پژوهشگر حوزۀ انرژی گفت‌وگو کردیم؛ او با اشاره به درهم‌تنیدگی بحران‌های ناترازی برق و سوخت در کشور، تأکید کرد که این وضعیت پیچیده ناشی از ترکیبی از عوامل ساختاری، فرهنگی و اقتصادی است. ضرورت اصلاح زیرساخت‌ها، نوسازی نیروگاه‌ها، سرمایه‌گذاری در حوزۀ انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف را از راه‌حل‌های مهم در این حوزه می‌داند.
خلاصه‌ای از گفت‌وگوی خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان با او را در ادامه می‌خوانید:
ناترازی برق و سوخت، یکدیگر را تشدید می‌کنند
پیام خسروی عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه نیرو دربارۀ ناترازی در ایران، توضیح داد: ما با دو ناترازی برق و سوخت مواجه هستیم؛ چون این دو ناترازی درهم‌تنیده هستند و یکدیگر را تشدید می‌کنند؛ به همین دلیل بحران ناترازی را پیچیده‌تر کرده است. برخی می‌گویند اگر قیمت‌ها واقعی شود مصرف کاهش پیدا می‌کند؛ اما مطرح نمی‌کنند که تا چه حد مصرف پایین می‌آید. برای مثال، همۀ مصارف ناشی از فرهنگ بد مصرف نیست بلکه بخشی از این مصرف هم به سرمایه‌گذاری‌نکردن در حوزۀ انرژی است.
خسروی با بیان مثالی عنوان کرد: یک‌خانۀ مستهلک را در نظر بگیرید که در و پنجره‌های عایق‌بندی‌‌شده ندارد. در زمستان هوای سرد نفوذ می‌کند و گرمای داخل خانه پِرت می‌شود؛ در تابستان کولر قدیمی مستهلک هم شده و از طرف دیگر، فشار آب کم شده و مجبور هستند یک پمپ نصب کنند. در نتیجه، برای خنک‌کردن خانه از برق بیشتر از حد نیاز استفاده می‌کنند. وقتی برق گران شود بسیاری از افراد سرمایه این را ندارد که کولر BLDC خریداری یا پنجره دوجداره نصب کند.
فرسودگی و استهلاک نیروگاه‌ها؛ مانع تولید برق
این کارشناس حوزۀ انرژی با بیان دلیل ناترازی، گفت: دومین دلیل برای بحث ناترازی نیروگاه‌های قدیمی هستند. عمدۀ برق ما را نیروگاه‌های حرارتی تأمین می‌کند، بخش دیگر را هم برق‌آبی‌ها تأمین می‌کنند البته بخش کوچک دیگری را انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین می‌کنند. بخش زیادی از نیروگاه‌های ما نیروگاه‌های قدیمی و فرسوده هستند و بخش کمی از نیروگاه‌های ما جزء کلاس F هستند و این نیروگاه‌ها با مصرف سوخت کمتر می‌توانند ۲۰ درصد برق بیشتری تولید کنند و این نیروگاه در زمستان می‌توانند به ناترازی کمک زیادی کنند و چندهزار مگاوات اختلاف دارد.
او ادامه داد: مسئلۀ سوم هم مسئلۀ ناترازی سوخت است. در بسیاری از مواقع به دلیل کمبود سوخت که فزاینده هم هست، توان تولید نداریم. در این مورد هم، در حوزۀ نفت و گاز، نیاز به سرمایه‌گذاری وجود دارد. موضوع دیگر هم این است که در بخش انرژی تجدیدپذیرها به ظرفیت لازم نرسیدیم. هرچند قوانین در حوزۀ تجدیدپذیرها اصلاح شد و پیشران‌های تجدیدپذیر آمدند؛ اما هنوز به ظرفیت لازم نرسیدیم.
خسروی با بیان راهکارهایی برای مقابله با ناترازی انرژی عنوان کرد: راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت است؛ اگر در حال حاضر این راهکارها اجرایی شود ظرف پنج سال آینده به نتیجه می‌رسیم. تغییر ساعت می‌تواند کمک‌کننده باشد، باید اورهال نیروگاه‌ها تسریع شود؛ از سوی دیگر، می‌توانیم انرژی‌های تجدیدپذیر را گسترش دهیم. اگرچه ناترازی تنها با توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر رفع نمی‌شود؛ بلکه باید همزمان نیروگاه‌های حرارتی را اورهال یا نیروگاه‌های جدیدی را راه‌اندازی کنیم و در نهایت باید تجهیزات خانگی و صنعتی را هم به‌روزرسانی کنیم.
پرمصرفی، فقط نتیجه مصرف‌گرایی نیست
این کارشناس با اشاره به تأثیر عوامل فرهنگی بر مصرف انرژی، تأکید کرد: پرمصرفی لزوماً به معنای فرهنگ بد مصرف نیست. نبود سرمایه‌گذاری در تجهیزات بهینه، ساختمان‌های غیراستاندارد و ضعف توان مالی مردم برای خرید وسایل کم‌مصرف از دلایل اصلی مصرف بالای انرژی است. انرژی در ایران کارکردی رفاهی پیدا کرده و به‌نوعی جایگزین کمبودهای مالی خانوارها شده است؛ بنابراین، در صورت افزایش قیمت انرژی، باید راهکارهای حمایتی مانند توسعۀ حمل‌ونقل عمومی و بهبود تجهیزات خانگی در نظر گرفته شود تا فشار بر مردم کاهش پیدا کند.
بخشی از این کفت‌وگو را در ادامه و دیگر گفت‌وگوها را در آپارات پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان ببینید:
