امروز 25 آذر ماه سالگرد وفات حضرت ام‌البنین(س) است؛ در تقویم رسمی این روز را به نام مادران و همسران شهدا نام‌گذاری کرده‌اند. در میان این مادران ایثارگر بزرگواری حضور دارند که برای گرامی‌داشت یاد و خاطره فرزندانشان و تدوام آموزش راه آنها قدم در مسیر تعلیم و تربیت گذاشته‌اند و به‌عنوان یک معلم نقش‌آفرینی می‌کنند اما عده‌ای دیگر از مادران شهدا به ساخت بنای مدرسه به‌مثابه زیرساختی همت کرده‌اند و با ساخت مدرسه فرصتی همیشگی را برای آموزش نسل‌های متعدد فراهم کرده‌اند.
به قلم تحریریه پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر مسعود پزشکیان؛ خیرین مدرسه‌ساز انسان‌های از دارایی خویش انفاق می‌کنند و بستری را برای دانش‌آموزان مستعد فراهم می‌سازند تا در راه رشد فردی و ارتقای کشور قدم بردارند. در کلام نورانی خداوند متعال در سوره کهف آمده است: «نیکی‌های ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر امید [نیز] بهتر است.» (کهف: 46)
در میان آنها نام مادران شهدا نیز به چشم می‌خورد. اغلب فرزندان آنها زمانی که دانش‌آموز بودند به‌عنوان رزمنده راهی جبهه شدند و در نبردی تحمیلی ایثار را متجلی ساختند. بر اساس آمار رسمی بنیاد شهید و امور ایثارگران، حدود ۲۰ درصد از شهدای دوران جنگ تحمیلی را شهدای دانش‌آموز تشکیل می‌دهند و در سطرهای وصایای به‌جای‌مانده از آنها توصیه به تحصیل دیده می‌شود. پدران و مادران شهدا علاوه بر گذشت از جان فرزند، از مال نیز در راه او گذشته‌اند و با ایثاری اجتماعی مدرسه‌هایی را برای نسل‌های بعد بنیان نهاده‌اند تا به وصیت شهدای دانش‌آموز عمل کرده باشند.
نمونه مادرانی این چنین کم نیستند، زنانی که در دوران دفاع مقدس با فرستادن فرزندانشان به جبهه از مرزهای اعتقادی و ملی دفاع کردند و اکنون با آجر روی آجر گذاشتن سنگر علم و فرهنگ را در برابر هجمه بی‌سوادی و عقب‌افتادگی تحصیلی بنا می‌کنند. با برخی از آنها در ادامه آشنا می‌شویم؛
- والدین شهیدان اسدی‌لاری: این پدر و مادر به نیت فرزندان شهیدشان مدرسه ساخته‌اند، می‌گویند: «ما می‌خواهیم مکانی را فراهم کنیم که انسان‌ها در آنجا جهان را زیباتر ببینند و همدیگر را دوست داشته باشند تا علاوه بر درس خواندن، پرورش فکری آنها، سلامت روان و فعالیت‌های خلاقانه گام‌های بلندتری برداشته شود. هدف محمدحسین و زینب عزیزمان، خلق جهانی زیباتر برای تمام انسان‌ها و کمک به افراد ناتوان و مستضعف بود. مدرسه یک کانون است که شخصیت انسان‌ها در آن ساخته می‌شود. امیدواریم اهداف محمدحسین و زینب در این مدارس نیز دنبال شود.»
- مرحوم کونیکو یامامورا با نام مستعار صبا بابایی، مادر شهید محمد بابایی بود. او یک زن ژاپنی متولد 1317 بود که در سال 1401 درگذشت. این مادر شهید مدرس دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران بود و به یاد فرزند گرامی‌اش آموزشگاه شهید محمد بابایی را در یزد بنا کرد. راه‌اندازی موزه صلح تهران، ترجمه کتاب، آموزش اوریگامی، راه‌اندازی بازارچه‌های خیریه، همراهی و راهنمایی دانشجویان ژاپنی در ایران، تدریس قرآن از جمله فعالیت‌های خانم بابایی بوده است.
- کبری حسین‌زاده حلاج، مادر شهیدان محسن، جواد، علی‌اصغر و محمدرضا بارفروش است. او معروف به ام‌البنین کاشان است و نذر کرد تمامی دارایی خود را صرف بنای مدرسه ۶ کلاسه با مشارکت دولت کند. از این‌رو، در محروم‌ترین و شلوغ‌ترین منطقه کاشان مدرسه‌ای به نام شهدای بارفروش بنا کرد. این مدرسه امکاناتی نظیر نمازخانه، کتابخانه، مرکز بهداشت مجهز به یونیت دنداپزشکی و سالن ورزشی و اتاق مشاوره ساخت.
- مرحوم شهربانو یوسفی‌مرند مادر شهید علی گنج‌بخش است. او در روستای زادگاه فرزندش روستای مرندیز مدرسه ساخت. شهید علی گنج‌بخش در سال ۶۰ در تربیت معلم شهید باهنر سمنان مشغول به تحصیل بود و از آنجا به جبهه اعزام و در عملیات رمضان جاویدالاثر شد. مادر او منافعی از زمین‌های کشاورزی خود را نیز وقف آموزش و پرورش کرده است.
مادران شهدای بسیار دیگری نیز در این سرزمین مدرسه ساخته‌اند و راه شهدا را برای توسعه عدالت آموزشی در پیش گرفته‌اند. در گزارش‌های دیگری نیز از آنها یاد خواهیم کرد.
