آخرین روزهای سال میلادی است و رسانههای بینالمللی در بین آثار خود دست به انتخاب میزنند و گزارشهایی از سال گذشته را برای تحلیلی میانمدت درباره روابط بینالملل منتشر میکنند. از این رو، نوشته حاضر به بررسی نگاه این رسانهها به رئیسجمهور ایران میپردازد.
به قلم خبرنگار پایگاه اطلاعرسانی دکتر مسعود پزشکیان، یکی از موضوعاتی که در سال گذشته میلادی توجه رسانههای بینالمللی را جلب کرد انتخاب دکتر مسعود پزشکیان بهعنوان رئیسجمهور ایران است. تحلیلگران خارجی با رصد دقیق اقدامات و مواضع او، این تحول سیاسی را گامی برای تغییرات ساختاری و اصلاحات عمیق در ایران ارزیابی کردهاند. رسانههایی همچون رویترز، گاردین و مؤسسات پژوهشی مانند چتم هاوس و کلینگندیل، با ارائه تحلیلهای خود درباره سیاستهای داخلی و خارجی دولت پزشکیان، نشان دادهاند که چگونه ریاستجمهوری او بهعنوان نمادی از تمایل ایران به تعامل سازنده با جهان و تقویت اصلاحات داخلی دیده میشود.
گزارش پیشرو با مروری بر بازتابهای رسانههای خارجی درباره انتخاب و عملکرد دکتر مسعود پزشکیان، تصویری جامع از دیدگاههای جهانی نسبت به این رویداد مهم ارائه میدهد و زوایای مختلف نگاه بینالمللی به چالشها و فرصتهای پیشروی دولت جدید ایران را بررسی میکند.
انتخاب یک چهره برجسته به ریاستجمهوری
انتخاب دکتر مسعود پزشکیان بهعنوان رئیسجمهور ایران نقطه عطفی مهم در تاریخ سیاسی کشور محسوب میشود. او که به نگاه اصلاحطلبانه و تجربه گستردهاش در حوزههای «حکومت» و «پزشکی» شهرت دارد، چشماندازی تازه به ریاستجمهوری آورد. پزشکیان که سالها نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی بود و پیشتر سمت وزیر بهداشت را بر عهده داشت، سبک رهبریاش بر «واقعگرایی»، «پاسخگویی» و «تمرکز بر رفاه عمومی» تأکید دارد.
دکتر پزشکیان، جراح قلب، پیش از رسیدن به ریاستجمهوری «چهرهای برجسته» در سیاست ایران بود. سالهای حضور او در مجلس با حمایت از «شفافیت بیشتر، اصلاحات اقتصادی و تقویت آزادیهای مدنی» همراه بود. بهعنوان یکی از اعضای «جناح اصلاحطلب»، او اغلب با «سیاستهای محافظهکارانه» مقابله میکرد و بر «ضرورت مدرنسازی ساختارهای حکومتی ایران و انطباق با تحولات جهانی» تأکید داشت.
کمپین انتخاباتی دکتر مسعود پزشکیان بر چند محور اصلی از جمله «رسیدگی به چالشهای عمیق اقتصادی ناشی از تحریمها، تورم و مدیریت ناکارآمد، استفاده از تخصص پزشکی خود برای بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی باکیفیت و مقرونبهصرفه برای همه ایرانیان و تقویت دموکراسی و ترویج آزادی بیان، استقلال قضایی و فرهنگی سیاسی مشارکتیتر در ایران» بنا شده بود.
رئیسجمهور جدید؛ پیونددهنده بین ارزشهای سنتی و آرمانهای مدرن
انتخاب پزشکیان بدون چالش نبود. فضای سیاسی ایران با رقابت شدید بین اصلاحطلبان و محافظهکاران مشخص میشود. بااینحال، شهرت او بهعنوان «یک خدمتگزار عمومی متعهد» و تواناییاش در «مدیریت پیچیدگیهای سیاسی»، حمایت بخشهای مختلف جامعه را جلب کرد. کمپین او بهویژه در میان جوانان، زنان و روشنفکران مورد استقبال قرار گرفت؛ کسانی که او را «رهبری توانمند در ایجاد پیوند بین ارزشهای سنتی و آرمانهای مدرن» میدیدند.
انتخاب پزشکیان بهعنوان رئیسجمهور ایران با واکنشهای متعددی در سطح بینالمللی مواجه شد. رهبران کشورهای مختلف، از جمله روسیه و عربستان سعودی، پیروزی وی را تبریک گفتند. تحلیلگران بینالمللی انتخاب «یک میانهرو» را نشانهای از تمایل ایران به بهبود روابط با غرب و حلوفصل مسائل مربوط به برنامه هستهای دانستند.
اقدامات و اظهارات مسعود پزشکیان پس از تصدی پست ریاستجمهوری ایران نیز بازتاب گستردهای در رسانههای بینالمللی داشته است که از تلاشهای وی برای «بهبود روابط خارجی» و «کاهش محدودیتهای داخلی» حکایت دارد.
کاهش محدودیتهای اینترنتی
در دی ماه ۱۴۰۳ (دسامبر ۲۰۲۴)، دولت پزشکیان ممنوعیت دسترسی به پلتفرمهای واتساپ و گوگل پلی را لغو کرد. خبرگزاری رویترز این اقدام را «گامی در راستای کاهش محدودیتهای اینترنتی در ایران» دانست. این تصمیم پس از جلسهای به ریاست پزشکیان اتخاذ شد و بهعنوان نخستین گام در مسیر کاهش محدودیتها بر برخی پلتفرمهای خارجی تلقی میشود.
سیاست خارجی عملگرایانه
پزشکیان در تیرماه ۱۴۰۳ (ژوئیه ۲۰۲۴) تأکید کرد که ایران در برابر فشارهای آمریکا تسلیم نخواهد شد و روابط قوی با چین و روسیه را ستود. او در یادداشتی با عنوان «پیام من به دنیای جدید» که در روزنامه تهران تایمز منتشر شد، بر اهمیت اتحادهای استراتژیک ایران با چین و روسیه تأکید کرد و خواستار تعامل سازنده بینالمللی شد. رویترز این اظهارات را بازتاب داد و به تمایل پزشکیان به «سیاست خارجی عملگرایانه» اشاره کرد.
درخواست از پاپ برای توقف جنگ
در آبان ۱۴۰۳ (نوامبر ۲۰۲۴)، پزشکیان از پاپ فرانسیس خواست تا برای توقف جنگ در خاورمیانه مداخله کند. او در پیامی که توسط هیئتی ایرانی در واتیکان تحویل داده شد، از پاپ درخواست کرد تا از نفوذ خود برای متوقف کردن «تجاوز رژیم» صهیونیستی استفاده کند. این درخواست در چارچوب روابط دیپلماتیک ایران و واتیکان مطرح شد که از سال ۱۹۵۴ برقرار است. رسانههای بینالمللی به این موضوع پرداختند و اشاره کردند که پاپ فرانسیس معمولاً در درگیریهای بینالمللی بیطرفی را حفظ میکند، اما اخیراً انتقادات خود را نسبت به اقدامات رژیم صهیونیستی افزایش داده است.
انتظار برای تغییر در داخل و خارج
گاردین در بخشی از گزراش خود درباره چالشهای پیشِ روی دولت مسعود پزشکیان مینویسد: « تلاقی برخی وقایع، فشار بیسابقهای را بر رئیسجمهور ایران، مسعود پزشکیان وارد میکند تا نشان دهد از زمان انتخاب شدنش در ژوئن، چه اصلاحاتی را انجام داده است و حامیان او برای تغییراتی که اقتصاد را بهبود میبخشد بیتاب هستند.»
مؤسسه تحقیقیاتی چتم هاوس (Chatham House) در لندن نیز در مقالهای تحیلی با عنوان «ایران در زمان مسعود پزشکیان: هدفگذاری برای تغییر بدون اخلال» مینویسد: «سوابق و اظهارات پزشکیان در جریان مبارزات انتخاباتی حاکی از آن است که در عین حال که او تغییری را هدف قرار داده، تلاش دارد در این مسیر اخلالی در جامعه ایجاد نشود.»
پس از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در آبان ۱۴۰۳ (نوامبر ۲۰۲۴)، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اظهار داشت که این انتخابات فرصتی برای بازنگری در رویکردهای اشتباه دولت آمریکا است. پزشکیان تمایل خود را برای حلوفصل مناقشه هستهای با کشورهای غربی اعلام کرده و تأکید کرده است که برنامه هستهای ایران اهداف صلحآمیز دارد. رویترز این خبر را پوشش داد و اشاره کرد که ایران اقدامات دولت آمریکا را مبنای قضاوت خود قرار خواهد داد.
مؤسسه روابط بینالملل هلند (کلینگندیل) نیز در بخشی از گزارش خود با عنوان «بازی پزشکیان: تغییر از طریق وحدت ملی در زمان آشفتگی منطقهای» مینویسد: «پزشکیان در حوزه سیاست خارجی، مشابه دولتهای اصلاحطلب و اعتدالگرا قبلی، بر لزوم «روابط سازنده» با کشورهای غربی و احیای توافق هستهای که در سال 2015 بین ایران و آمریکا، چین، روسیه و کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس منعقد شد، تأکید کرد. این گزارش ادعا میکند که وضعیت اقتصادی کشور تنها در صورت برداشته شدن تحریمها که مستلزم تعامل با غرب است، میتواند اساساً بهبود یابد.
دولت جدید ایران بلافاصله پس از روی کار آمدن افزایش تعامل با دیگر کشورها به خصوص کشورهای منطقه را در دستور کار قرار داد و دکتر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، سفرهای پرشماری به کشورهای منطقه در سایه تحولات اخیر داشت. دکتر مسعود پزشکیان نیز در حالی برای شرکت در نشست کشورهای بزرگ اسلامی مصر سفر کرد که رویترز آن را اتفاقی نادر میداند زیرا روابط بین ایران و مصر در دهههای اخیر پرتنش بوده است، اما دو کشور از زمان شروع بحران غزه در سال گذشته و تلاش مصر برای ایفای نقش میانجی، تماسهای دیپلماتیک در سطح بالا را افزایش دادهاند.
